Rola firm spedycyjnych [...] na zliberalizowanym rynku usług sektora TSL

Rola firm spedycyjnych obsługujących klientów kolejowych przewozów towarowych na zliberalizowanym rynku usług sektora TSL

W obliczu zmian zachodzących we współczesnej gospodarce (w tym również w usługach transportowych), coraz częściej okazuje się, że większe szanse na rynkowe zwycięstwo mają nie pojedyncze podmioty, działające tylko w bardzo wąskim przedziale rynku i konkurujące ze sobą, lecz ich grupy lub duże firmy mogące tworzyć spójne łańcuchy dostaw. Zmiany te związane są między innymi ze wzrostem oczekiwań klientów w zakresie jakości oferowanego produktu, jakości świadczonych usług oraz ich ceny. Zaspokojenie ich indywidualnych potrzeb stwarza konieczność odejścia od tradycyjnego pojmowania usług przewozowych, przekraczania progu dotychczasowych standardów i wdrażanie w firmie pełnej orientacji rynkowej. Klienci przewozów towarowych coraz częściej wymagają pojedynczego, wyraźnie wskazanego partnera usług i przy jednoczesnym wykonaniu ich w sposób kompleksowy. Tendencje współczesnego rynku transportowego jednoznacznie wskazują na potrzebę partnerskich więzi przy tworzeniu usług dla klienta, opartych na ścisłej współpracy między przewoźnikami i innymi podmiotami, uczestniczącymi w procesie obsługi obrotu towarowego. Szeroko pojętą kompleksowość usług należy rozumieć poprzez uczestnictwo w łańcuchu dostaw, szeregu firm bardzo mocno powiązanych ze sobą - najczęściej kapitałowo - co można określić stwierdzeniem: Sieć powiązanych firm, które działają na zasadzie wzajemnej współpracy, wspólnie kontrolują, kierują i usprawniają przepływy rzeczowe oraz informacje od dostawców do ostatecznych użytkowników.

Zintegrowane łańcuchy dostaw są dziś powszechnie uważane za rozwiązania o największych możliwościach uzyskiwania oszczędności i generowania zysków. Przewoźnik kolejowy powinien dążyć do tego, aby jego praca i usługi firmy odgrywały w łańcuchu transportowym kluczową rolę. Współpraca ta musi zaczynać się już na etapie negocjacji handlowych, a jej podstawowym celem jest zapewnienie możliwości realizacji kontraktu jako przedsięwzięcia logistycznego, z uwzględnieniem różnych rodzajów środków transportu, przeładunku, składowania i konfekcjonowania towarów, badań jakościowych, organizacji współpracy poszczególnych podwykonawców procesu logistycznego itp.

Spedycja jako element łańcucha usług logistycznych
Wyodrębnienie spedycji jako samodzielnej działalności gospodarczej ma już swoją długoletnią historię. Wraz ze wzrostem wymiany handlowej, a co za tym idzie i rozwojem transportu w poszczególnych jego elementach, następowała coraz większa specjalizacja.
W konsekwencji doprowadziło to do wykształcenia się pośrednika w przewozie, który działając na zlecenie zajmował się czynnościami związanymi z przesyłaniem towarów, nie wykonując samodzielnie czynności przewozowej. Spedytor zawiera umowy przewozowe i umowy na wykonanie czynności „około przewozowych” we własnym imieniu, lecz na rachunek swego zleceniodawcy, pobierając za usługę określoną w umowie marżę. W Polsce ustawa „Kodeks cywilny” formułuje definicję umowy spedycyjnej. Art. 794 k.c. stanowi, iż przedmiotem tej umowy jest :
• wysyłanie przesyłki
• jej odbiór
• dokonywanie innych usług związanych z przewozem przesyłki.

Ta krótka charakterystyka usługi spedycyjnej świadczy, iż zakres usług spedycyjnych jest bardzo szeroki. Wraz z rozwojem technik informatycznych spedycja zaczyna odgrywać coraz większe znaczenie jako ogniwo spinające poszczególne elementy procesu transportowego. Podstawową usługą firm spedycyjnych jest organizowanie przewozu towarów na terenie kraju oraz poza jego granicami. W obszarze działania znajduje się transport samochodowy, kolejowy, morski, wodny śródlądowy, lotniczy i intermodalny.
Organizowanie przewozów polega na szukaniu „zasadniczego” klienta przewozu, ustalaniu szczegółów dotyczących transportu, negocjowaniu ceny za usługę oraz rozliczaniu usługi. Do zadań tych firm należy także poszukiwanie dodatkowych klientów, aby zapewnić optymalne wykorzystanie środków transportu na całej, planowanej trasie przewozu. W przypadku eksportu oraz importu towarów firmy odpowiedzialne są również za wypełnianie druków celnych oraz organizację odpraw celnych. W ramach świadczonych usług doradzają w sprawach wyboru gestii transportowej, środka transportu i drogi przewozu, często przygotowują ładunek do przewozu. Firma spedycyjna realizując swoje usługi planuje też ilość i jakość potrzebnych środków poszczególnych gałęzi transportowych do realizacji danej usługi. Dbając o swój wizerunek na rynku usługowym sektora (TSL) powinna działania te realizować przy zachowaniu wysokiej jakości świadczonej usługi oraz adekwatnej do niej ceny. Reguła ta nie może być tylko hasłem lecz konsekwentnie wprowadzaną zasadą, ponieważ klient mający poczucie, iż usługa wykonana została na gorszym poziomie od oferowanej, z pewnością przejdzie do konkurencji - nawet gdyby miał zapłacić więcej. Bardzo ważne jest, aby ta reguła była przestrzegana nie tylko przez kierownictwo firm lecz także przez szeregowych pracowników, od których zależy wizerunek firmy, ponieważ to oni najczęściej mają bezpośredni kontakt z klientem. Jako najbardziej typowe usługi spedycyjne możemy wymienić:
• udzielanie porad eksporterom, importerom i producentom
• organizowanie dostawy towaru do wskazanego miejsca, co jest związane z przekazaniem instrukcji wysyłkowej wysyłającemu towar
• zawieranie umów z przewoźnikami oraz innymi podmiotami na wykonanie koniecznych usług
• sporządzenie, kompletowanie dokumentów przewozowych oraz innych dokumentów wymaganych odrębnymi przepisami kraju importera, eksportera oraz dystrybucja tych dokumentów
• organizowanie odprawy celnej towaru oraz załatwianie innych spraw związanych z czynnościami kontrolnymi (standaryzacja, pobranie prób do badań itp.)
• monitorowanie przebiegu usługi poprzez nadzór nad czynnościami ładunkowymi, awizowanie zleceniodawcy, nadzór nad przebiegiem procesu transportowego
• zabezpieczanie interesów zleceniodawcy w przypadku stwierdzenia uszkodzenia lub ubytku przesyłki, bądź innych ewentualnych strat
• ubezpieczanie towaru - na życzenie zleceniodawcy
• regulowanie należności z tytułu usług przewozowych.

Artykuł pochodzi z czasopisma "Logistyka" 4/2007.